20’lik Dişe Kanal Tedavisi Yapılır Mı?
Ağzımızın en arka köşelerinde, çoğu zaman farkına bile varmadan çıkan 20 yaş dişleri, diş hekimliğinde en çok tartışılan ve sorun çıkaran dişler arasında yer alır. Bu dişler genellikle çene yapısına tam oturmaz, gömülü kalabilir ya da yarı sürmüş şekilde iltihaplanmaya açık bir hale gelir. Bu yüzden de hem ağrıya hem de çeşitli enfeksiyonlara zemin hazırlar. Peki, bu kadar sorunlu olabilen bir diş için kanal tedavisi uygulanabilir mi?
Diş hekimlerinin sıkça duyduğu bu soru, aslında birçok hastanın kafasını kurcalayan önemli bir konudur. Burada, 20’lik dişlere kanal tedavisi yapılmasının mümkün olup olmadığını, hangi durumlarda tercih edildiğini ve ne zaman çekimin daha uygun olduğunu detaylı bir şekilde sizlere özetleyeceğim.
20 Yaş Dişleri Nedir?
20 yaş dişleri, halk arasında “yirmilik diş” olarak da bilinir ve genellikle ağızda en son süren azı dişleridir. Bu dişler adını, genellikle 17 ile 25 yaşları arasında çıktıkları için alırlar. Çoğu kişide üst ve alt çenenin her iki tarafında birer tane olmak üzere toplamda dört adet 20 yaş dişi bulunur. Ancak bu durum kişiden kişiye değişiklik gösterebilir.
Bazı bireylerde bu dişler hiç çıkmazken, bazılarında yalnızca bir ya da iki tanesi sürer. Nadiren de olsa dört dişin tamamı sağlıklı bir şekilde çıkabilir ve çiğnemeye katkıda bulunabilir. Fakat çoğu zaman çene yapısı bu dişler için yeterince alan sunmaz. Bu da dişlerin eğri çıkmasına, yarı gömülü kalmasına ya da tamamen çene kemiği içinde gömülü bir şekilde gelişmesine neden olabilir.
Yeterli alan olmadığında 20 yaş dişleri çevredeki diğer dişlere baskı yaparak ağrı, şişlik, enfeksiyon gibi sorunlara yol açabilir. Bu nedenle 20 yaş dişleri, hem çıkma sürecinde hem de sonrasında dikkatle takip edilmesi gereken dişlerdir. Diş hekimleri bu dişlerin durumunu değerlendirirken yalnızca var olup olmadıklarına değil, çene içindeki konumlarına, çevre dokularla olan ilişkilerine ve hastada şikâyet oluşturup oluşturmadıklarına da bakar.
Neden Sorun Olur?
20’lik dişler genellikle ağızda en son çıkan dişler olduğu için, ne yazık ki çenede onlara yer kalmamış olabilir. Hal böyle olunca da bu dişler çoğu zaman sorunsuz çıkmak yerine, başımıza türlü dertler açar. İşte yaygın karşılaşılan bazı durumlar:
- Gömülü dişler: Diş hiç yüzeye çıkmaz, diş etinin ve bazen de çene kemiğinin altında kalır. Genellikle fark edilmez ama zamanla ağrıya ya da iltihaba neden olabilir.
- Yarı gömülü dişler: Dişin bir kısmı dışarı çıkarken, diğer kısmı hâlâ diş etinin altında kalır. Bu durum, hem iltihap riskini artırır hem de çiğneme sırasında rahatsızlık verebilir.
- Eğri çıkan dişler: 20’lik diş yanındaki dişe doğru eğik şekilde çıktığında, hem baskı yapar hem de diğer dişlerin dizilimini bozabilir.
- Zor temizlenen dişler: Ağızın en arka köşesinde yer aldıkları için bu dişlere fırça ulaşmakta zorlanır. Bu da çürük ve enfeksiyon riskini artırır.
Bu tür durumlarda diş hekimi genellikle dişi çekmeyi önerir. Ama her 20’lik diş sorun çıkardı diye hemen çekilmesi gerekmez. Bazı durumlarda, dişi kurtarmak adına kanal tedavisi de bir seçenek olabilir.
Kanal Tedavisi Nedir?
Kanal tedavisi, dişin iç kısmındaki enfekte ya da iltihaplı pulpa dokusunun temizlenmesi ve kök kanallarının özel dolgu materyalleriyle doldurulması işlemidir. Bu tedavi, dişin kurtarılması ve çekimin önlenmesi amacıyla yapılır.
Kanal tedavisi genellikle dişte şiddetli ağrı, sıcak-soğuk hassasiyeti, apseler veya ilerlemiş çürük durumlarında tercih edilir.
20’lik Dişe Kanal Tedavisi Yapılır mı?
Bu soruya net bir “evet” ya da “hayır” demek pek kolay değil. Çünkü her ağız yapısı, her diş ve elbette her hasta farklıdır. Bazı durumlarda kanal tedavisi yapılabilirken, bazen de dişi kurtarmaya çalışmak yerine çekmek daha mantıklı bir tercih olabilir. Gelin, hangi durumlarda kanal tedavisi mümkün, hangi durumlarda ise pek önerilmez, birlikte bakalım.
Kanal Tedavisi Yapılabilecek Durumlar
- Diş düzgün bir şekilde çıkmışsa
Eğer 20’lik diş çenede güzelce yerine oturmuş, yanındaki dişlerle uyumlu bir şekilde hizalanmışsa ve herhangi bir sıkışıklık yaratmıyorsa, bu dişi kanal tedavisiyle kurtarmak genellikle mümkündür. - Kök yapısı uygunsa
Bazı 20’lik dişlerin kökleri karmaşık ve eğri olabiliyor ama bazıları ise tedavi açısından daha elverişli bir yapıya sahip. Eğer kökler erişilebilir durumdaysa, diş hekiminiz kanal tedavisi uygulamayı tercih edebilir. - Hasta dişini kaybetmek istemiyorsa
Bazı hastalar, özellikle alt çenede çıkan ve düzgün işleyen 20’lik dişlerini kaybetmek istemeyebilir. Bu diş çiğneme görevini sağlıklı şekilde yerine getiriyorsa, kanal tedavisiyle dişi korumak mümkün olabilir. - Ağızda başka büyük azı dişi kalmamışsa
Eğer çiğneme fonksiyonu için önemli olan diğer azı dişleri kaybedilmişse, 20’lik dişin ağızda kalması ekstra önem taşır. Bu gibi durumlarda kanal tedavisi daha anlamlı bir seçenek haline gelir.
Kanal Tedavisinin Önerilmediği Durumlar
- Diş gömülü ya da yarı gömülüyse:
Eğer dişin bir kısmı ya da tamamı diş eti içinde kalmışsa, hem erişimi zor olur hem de iltihap riski yüksek olur. Bu gibi dişlerde kanal tedavisi neredeyse imkânsız hale gelir. - Kök yapısı çok karmaşıksa:
Bazı 20’lik dişlerin kökleri gerçekten çok sorunlu olabilir—çok uzun, çok kıvrımlı ya da birden fazla kanal barındıran yapılar. Bu durumda hem tedavi süreci zorlaşır hem de başarı şansı düşer. - Dişin uzun süre ağızda kalması mümkün değilse:
Bazı dişler ne kadar çaba sarf edilse de ağızda uzun süre sağlıklı şekilde kalamaz. Eğer dişin ömrü sınırlıysa, kanal tedavisiyle uğraşmak yerine dişi çekmek daha sağlıklı bir karar olabilir. - Dişi destekleyen kemikte ciddi kayıplar varsa:
Diş eti hastalıklarına bağlı olarak dişi yerinde tutan kemik dokusu zarar görmüşse, kanal tedavisinin pek faydası olmaz. Bu durumda dişin çekilmesi daha doğru bir yaklaşım olur.
Her ne kadar 20’lik dişler çoğu zaman “nasılsa çekilecek” gözüyle bakılsa da, bazı durumlarda onları ağızda tutmak mümkündür. Önemli olan, dişin genel durumu, ağızdaki yeri, kök yapısı ve sizin genel diş sağlığınızdır. Bu nedenle en doğru karar, bir diş hekiminin detaylı muayenesi sonrasında verilir.
